Bekijk deze pagina in het: English | Nederlands
Testosteron is een geslachtshormoon.
Testosteron is een samenstelling van testis (Latijn = zaadbal) en steroïde. De systematische naam is 17bèta-hydroxy-4-androsten-3-on.
Vele diersoorten produceren testosteron, maar bij vrouwelijke dieren is de hoeveelheid testosteron aanzienlijk lager dan bij mannelijke dieren.
Functie
- Bij de ontwikkeling van het embryo zorgt het voor de ontwikkeling van de mannelijke primaire geslachtskenmerken (onder andere externe geslachtsorganen)
- Tijdens de puberteit zorgt het voor de ontwikkeling van de mannelijke secundaire geslachtskenmerken (onder andere stemhoogte, groei van penis, balzak, schaamhaar en skeletspieren)
- Na de puberteit zorgt testosteron voor het in stand houden van het mannelijk voortplantingsapparaat, de mannelijke vormen en de productie van sperma.
- Bij mannen èn vrouwen zorgt het voor het libido (dit verklaart mede waardoor mannen doorgaans meer zin in seks hebben dan vrouwen).
- Testosteron zorgt ook bij vrouwen voor de groei van schaamhaar tijdens de puberteit.
- Testosteron ontwikkelt het spierstelsel.
- Testosteron speelt indirect een rol bij het kaal worden bij mannen.
- Testosteron heeft invloed op de lateralisatie van de hersenen.
Productie en regulering
Testosteron wordt geproduceerd in de bijnieren en (bij mannen) in de teelballen (testes), ongeveer 7 mg/dag bij mannen en 1-2 mg/dag bij vrouwen. Onderdeel van de testes zijn de Leydig-cellen, waar cholesterol omgezet wordt in testosteron.
De regulering van testosteron verloopt door middel van negatieve terugkoppeling; hier volgt een vereenvoudigde samenvatting:
Het begint bij de hypothalamus. Vanaf de puberteit geeft deze (naast zijn andere functies) steeds meer hormoon af aan de hypofyse: (GnRH, Gonadotrofine-stimulerend hormoon) die er voor zorgt dat de hypofyse op zijn beurt weer hormonen afgeeft aan de testes, namelijk FSH (follikel-stimulerend hormoon) en LH (luteïniserend hormoon). Als de concentraties FSH en LH hoog genoeg zijn, maken de testes meer testosteron. De hypothalamus reageert op de concentratie testosteron in het bloed. Als deze boven een bepaalde waarde komt, geeft de hypothalamus minder GnRH af aan de hypofyse, zodat de productie van testosteron minder gestimuleerd wordt.
Testosteron wordt in de lever afgebroken.
Testosteron wordt gevormd uit progesteron, het uitgangsproduct van alle hormonale steroïden, met als tussenproduct androstendion.
Testosteron kan verder reageren tot estradiol.
Testosteron en sport
Verlies of winst in sportwedstrijden blijkt gepaard te gaan met een daling en stijging in testosteron niveaus. In verschillende sporten wordt gebruik gemaakt van testosteron omdat het de prestaties verbetert. Er zijn verscheidene methodes om testosteron toe te dienen: intramusculair, oraal, in de vorm van een gel, pleisters en inplanteerbare korrels die onder de huid kunnen worden ingebracht. Testosteron staat op de internationale dopinglijst van het World Anti-Doping Agency.
Testosteron en agressiviteit
Bij mannen blijkt de mate van agressiviteit en antisociaal gedrag gerelateerd te zijn aan het testosteronniveau. Dit is in diverse studies vastgesteld van o.a. oorlogsveteranen. Ook blijkt agressief gedrag van gevangenen, zoals het overtreden van gevangenisregels, betrokkenheid in gevechten en dominantie aan testosteron gerelateerd. Dit geldt zowel voor mannen als vrouwen. Het laatste bevestigt laboratoriumonderzoek dat aantoont dat een verhoogd testosteron ook leidt tot meer onderlinge agressiviteit in vrouwtjesdieren. Het is echter nog onduidelijk in hoeverre het verhoogde testosteron de oorzaak is van agressief gedrag, omdat de verworven dominantie in de groep ook het testosteron niveau heeft kunnen doen stijgen.
Geschiedenis
Ernst Laqueur heeft de kristallijne stof voor het eerst geïsoleerd uit stierentestikels in 1935.
Latest comments